هفته‌نامه شنبه در شماره ۲۲۲ خود کاور استوری خود را به استارتاپ کارزار و مصاحبه با من اختصاص داده است. اینجا محتوای بخشی از این پرونده ویژه را که در وبسایت شنبه نیز منتشر شده بازنشر می‌کنم:
سخت است که خودت را بیندازی در زمین مطالبه‌گری در فضای جامعه ایران و نه‌تنها برای خودت بلکه زمینه‌ای را فراهم کنی که میلیون‌ها نفر حرف‌شان را بزنند و خواسته‌های‌شان را مطرح کرده و خیلی سمج و سرسخت این خواسته‌ها را دنبال هم بکنند.
همین‌جوری هم مطرح‌کردن مطالبه خیلی به مذاق مسئولان ایرانی خوش نمی‌آید. چه برسد به اینکه فکر کنند که قرار است اجتماعی راه بیندازی و اعتراض گاه و بی‌گاهی هم داشته باشی. در این گزارش قرار است با حامد بیدی، هم‌بنیانگذار استارتاپ «کارزار» بیشتر آشنا بشویم.
اینکه کسب‌وکارت را در فضای مطالبه‌گری و با رنگ‌وروی اجتماعی راه‌اندازی کنی و بعد از گذشت چندین سال، هنوز هم سر پا باشی، نشان می‌دهد که هم خودت خیلی چغری و هم کسب‌وکارت جدی است و هم مردم خواهان چنین استارتاپی هستند. صحبت از پلتفرم جمع آوری امضا «کارزار» است که توسط حامدی بیدی، امیرحسین ناطقی و حسین رمضان‌زاده راه‌اندازی شده است. استارتاپی که رنگ‌وروی اجتماعی دارد و در ابتدا صرفا به‌عنوان یک مسئولیت اجتماعی راه‌اندازی شده اما حالا خیلی جدی و قرص و محکم ایستاده که مطالبات مردم را به گوش مسئولان برساند. کارزار حالا هزینه‌هایش را هم خودش تامین می‌کند و می‌خواهد عمری طولانی داشته باشد. هرچند در این زمینه تردیدهای بسیاری وجود دارد و معلوم نیست که بدنه حاکمیتی تا چه زمانی چنین استارتاپی را تحمل می‌کند.
بیش از ۱۱ میلیون امضا تاکنون در پلتفرم کارزار ثبت شده است که بیش از ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در فرایند امضاکردن‌ها مشارکت داشته‌اند. حالا هم بزرگ‌ترین پتیشن یا کارزار جمع‌آوری امضا را دارند که مخالفت مردم با طرح صیانت را نشان می‌دهد. حامد بیدی، یکی از هم‌بنیانگذاران کارزار، در گفت‌وگو با «شنبه» از ایده اولیه این کسبوکار، مسیری که طی کرده‌اند، شیوه‌های درآمدزایی یک استارتاپ اجتماعی، چالش‌های ریز و درشت‌شان با حاکمیت و مسئولان، نگرانی‌های‌شان، اینکه آیا چنین کسب‌وکاری در نهایت تحمل می‌شود و ماندگار خواهد بود یا خیر و… صحبت کرده است.
ایده اولیه استارتاپی با ماهیت اجتماعی به نام کارزار، از کجا آمد؟
ایده اولیه کارزار از تجربه راه‌اندازی کمپین «من طراحم» در سال ۹۴ به‌دست آمد. این کمپین با هدف آگاهی‌رسانی در رابطه با حرفه دیزاین در قالب یک وبسایت پتیشن راه‌اندازی شد و تاکنون موفق شده یکی از بزرگ‌ترین جوامع طراحان ایران را شکل دهد. از آن سال تاکنون با کمک امضاکنندگان آن کمپین، ۶ همایش در این زمینه برگزار شده است: تجربه جالبی برای من بود که این پتیشن و جمع‌کردن امضا به راه‌اندازی و شکل‌گیری یک کامیونیتی یا جامعه بزرگ منجر شد که می‌خواستند خواسته‌های‌شان را به طریقی کاملا به‌روز دنبال کنند. این جامعه از آن زمان تا الان چندین و چند ورک‌شاپ، همایش، نمایشگاه و دورهمی‌های مختلف را برگزار کرده است.
با توجه به اتفاقات جذابی که در این کمپین افتاد، به این فکر افتادیم که پلتفرمی را برای جمع‌آوری امضا راه‌اندازی کنیم که کاربران ایرانی بتوانند به‌راحتی مطالبات خودشان را در آن مطرح و حمایت کنند.
تا سال ۹۸ خیلی صدای بلندی از استارتاپ کارزار نمی‌شنیدیم. دلیلش چه بود؟
پروژه پلتفرم جمع آوری امضا کارزار هم مثل کمپین من طراحم، در راستای مسئولیت اجتماعی بود و نگاه جدی کسب‌وکاری و راه‌اندازی استارتاپ به آن نداشتیم. در واقع، اگرچه ما می‌دانستیم که جای چنین پلتفرمی خالی است و آن را راه‌اندازی کردیم، ولی نگاه جدی کسب‌وکاری به آن نداشتیم. وقتی شروع به کار کرد، بعد از یک ماه درخواست‌هایی به ما رسید که مطالبی را در سایت کارزار منتشر کنیم و کم‌کم جرقه‌های جدی‌بودن این پروژه زده شد.
فکر نمی‌کردید که پروژه پلتفرم جمع آوری امضا یک روزی جدی بشود؟
به هیچ‌وجه فکر نمی‌کردیم که به یک کسبوکار تبدیل شود، هرچند پتانسیل بالایی در آن می‌دیدیم. بنابراین وقت زیادی برای آن اختصاص نمی‌دادیم و همیشه یک تیم کوچک سه‌نفره بودیم که کار خودمان را داشتیم و گاهی هم به عنوان مسئولیت اجتماعی به کارزار می‌پرداختیم. بشخصه فکر نمی‌کردم که کارزار، روزی یک استارتاپ جدی اجتماعی باشد که بتواند هزینه‌های خودش را هم تامین کرده و تا این اندازه توسعه پیدا کند.
حامد بیدی و دیگر بچه‌های استارتاپ اجتماعی کارزار، پیه همه این مسائل را به تن‌شان مالیده‌اند و می‌خواهند مسئولیت اجتماعی‌شان را با راه‌اندازی کمپین‌هایی برای مطرح‌کردن خواسته‌های مردم انجام بدهند. آنها نمی‌ترسند و حامد می‌گوید به نظرم دیگر حضور ما پذیرفته شده در بین مسئولان.
چرا با اینکه می‌دانستید پتانسیل زیادی در استارتاپ اجتماعی کارزار وجود دارد اما وقت زیادی برای آن صرف نمی‌کردید؟
آیا اینکه مطالبه‌گری در ایران معمولا به جنجال و عدم‌‌پاسخگویی منجر می‌شود، این ترس را در شما ایجاد می‌کرد که ریسک نکنید و کارتان را به خاطر این استارتاپ که هر آن ممکن بود فیلتر و تعطیل شود، کنار نگذارید؟
طبیعتا چنین نکته‌ای هم دخیل بود. یعنی نوع مطالبه‌گری‌ها که بعضا در عادی‌ترین حالت ممکن هم به جنجال یا به پایان ناخوشایند منجر می‌شوند، مانعی برای راه‌اندازی چنین کسبوکار اجتماعی‌ای بود که قرار بود محور مطالبه‌گری باشد. به همین دلیل تا سال ۹۸ نسخه mvp محصول ما بالا بود. هرچند طراحی آن را کمی بهتر کرده بودیم اما کماکان به چشم یک استارتاپ جدی به آن نگاه نمی‌کردیم.
در نوروز سال ۹۸ میزبان چند کارزار نسبتا بزرگ شدیم که اتفاقا موثر هم واقع شد و پتانسیلی که ما می‌دانستیم در این ایده هست، کم‌کم خود را نشان داد. بنابراین به کارزار نگاه جدی‌تری پیدا کردیم. جالب است بدانید همین که جدی‌تر به کارزار توجه کردیم، ۳ماه بعد فیلتر شدیم.
فیلتر شدن برای ما بسیار مأیوس‌کننده بود. البته قبل از آن هم هر جا که صحبت از کارزار می‌شد، هر کسی ما را می‌دید می‌گفت که شما بالاخره روزی فیلتر می‌شوید و ادامه‌دادن به چنین استارتاپی در ایران ممکن نیست. ولی پاسخ ما این بود که تا زمانی که فیلتر نشویم، ادامه می‌دهیم.
فیلتر شدن تا پنج شش ماه ادامه داشت. در ابتدا اصلا نمی‌دانستیم که فیلتر شده‌ایم چون اختلالات عجیبی در دسترسی بعضی کاربران به وجود آمده بود که بعدا فهمیدیم به علت فیلتر بوده است و دسترسی همه به سایت قطع شد.
دلیل فیلتر شدن پلتفرم جمع آوری امضا کارزار چه بود؟ چه تجربه‌ای از برخوردهای مسئولان دارید در قبال کارزار؟
با کارگروه مصادیق مجرمانه صحبت کردیم و آنها دلیل فیلتر شدن کارزار را مربوط به عدم ثبت‌کردن آن در سامانه وزارت ارشاد دانستند. آن زمان کارزار همچنان بیزینس‌مدل نداشت و نه به‌عنوان کسبوکار بلکه به‌عنوان یک مسئولیت اجتماعی بود برای ما. ما برای مجوزها اقدام کردیم و وبسایت بعد از چند ماه رفع فیلتر شد، اما یک سال و نیم طول کشید تا ما توانستیم مجوز رسانه‌های دیجیتال را دریافت کنیم.
البته بعد از رفع فیلتر هم بارها از جاهای مختلف تماس‌های تهدیدآمیز داشتیم حتی از پلیس فتا‌های شهرهای کوچک ایران با ما تماس می‌گرفتند و تهدیدآمیز صحبت می‌کردند اما با تعامل خوبی که با کارگروه مصادیق مجرمانه برقرار کردیم در نهایت هنوز فیلتر نشده‌ایم.
کارزار مدل خارجی و نمونه خارجی پلتفرم جمع آوری امضا برای کار داشته؟
مدل‌های کسبوکار پتیشن زیادی در سراسر جهان وجود دارد و یکی از استارتاپ‌های اجتماعی که بسیار موفق عمل کرده change.org از آمریکاست. ما شباهت‌هایی به لحاظ بیزینس‌مدل و ساختار با این استارتاپ‌ها داریم ولی حرکات و اقداماتی که در کارزار می‌شود، متفاوت است. و بیشتر مبتنی بر نیازهای کاربران ایرانی طراحی و برنامه‌ریزی شده است.
مثلا وقتی امضاهایی بابت یک کارزار یا یک مطالبه جمع‌آوری می‌شود، آنها را به دبیرخانه مجلس می‌بریم و به‌عنوان یک مطالبه ثبت می‌کنیم که به آن رسیدگی شود. در حالی‌که چنین اقدامی در نمونه‌های مستقل خارجی انجام نمی‌شود. در ایران این مسئله وجود دارد که اگر یک مقام مسئول، نامه رسمی دریافت نکند، اصولا نمی‌تواند در مورد مبحثی دستوری بدهد یا اقدامی بکند.
از وقتی این سرویس را راه‌اندازی کرده‌ایم تاکنون چند صد نامه صادر شده و صدها پاسخ هم بابت آنها دریافت کرده‌ایم که به‌صورت عمومی منتشر می‌کنیم. به‌ویژه نامه‌هایی که منجر به دستور دادن مقامات اجرایی در مورد یک مطالبه خاص شده‌اند.
اقدام متفاوت دیگری که در پلتفرم ما وجود دارد مربوط به مدل‌های مختلفی برای تشویق مردم برای جمع‌آوری امضا و تبلیغ آنها در وب‌سایت‌های خبری است. این اقدامات در نهایت ویژگی‌های بومی‌شده کارزار را نشان می‌دهند که با کسب‌وکارهای مشابه خارجی متفاوت است.
آمار و ارقام استارتاپ اجتماعی کارزار تا کنون به چه صورت بوده است؟
تعداد کل کارزارهایی که تاکنون روی پلتفرم ما میزبانی شده است، بیش از ۵۹۰۰ پتیشن است.
چه تعداد از افراد در این پتیشن‌ها شرکت کرده‌اند؟
تعداد کاربران یکتای ما که بر اساس معیارهایی چون شماره موبایل و آدرس ایمیل آنها را می‌سنجیم، بیش از ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر است که تاکنون بیش از ۱۱ میلیون بار پتیشن‌های مختلف را امضا کرده‌اند.
الان بیشتر این مطالبه‌گری‌ها و کارزارهایی که برگزار می‌شود، مطالبات چه حوزه‌ها و چه موضوعاتی را مطرح می‌کنند؟ در واقع پتیشن‌ها در ایران بیشتر از چه جنسی است؟
تعداد زیادی از پتیشن‌هایی که در کارزار برگزار می‌شود، مربوط به مشکلات و مسائل معیشتی است؛ یعنی شکاف‌های موجود در بین طبقات اجتماعی و وضع اقتصادی مردم در پتیشن‌هایی که برگزار می‌شود، بسیار پررنگ شده است. بنابراین بخشی از پتیشن‌ها در مورد یکسان‌سازی دستمزدها، حقوق صنفی، ارتقای شغلی و… است.
بخش عمده دیگری از پتیشن‌ها هم توسط دانش‌آموزان و دانشجویان برگزار می‌شوند و شرکت‌کنندگان بیشتر در مورد به تعویق افتادن امتحانات یا غیرحضوری برگزارشدن‌شان و مسائلی از این دست، به جمع‌آوری امضا می‌پردازند. دسته دیگری از موضوعات پتیشن‌ها که محبوب هستند و معمولا با استقبال کاربران مواجه می‌شوند، مربوط به حقوق شهروندی، محیط‌زیست و میراث فرهنگی هستند. این پتیشن‌ها در پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام هم بسیار به اشتراک گذاشته می‌شوند و مورد استقبال قرار می‌گیرند.
به چند نمونه از پتیشن‌هایی که نامه‌اش را به مجلس بردید و بعداً به نتیجه و دستور اجرایی رسیده است، اشاره کنید.
کارزارهای زیادی تاکنون موفق شده‌اند که فهرست کاملشان در وبسایت موجود است. اما یکی از مواردی که الان به خاطر دارم، در حوزه میراث فرهنگی شیراز بود. آنجا یک ساختمان قدیمی و مربوط به کانون فکری پرورشی کودکان بود که ارزش تاریخی دارد و بخشی از خاطره جمعی یک نسل را در خود جای داده است. ساختمان قرار بود تخریب شود و با پارکینگ طبقاتی جایگزین شود. در این زمینه کارزاری برگزار شد و به واسطه این کارزار، تبلیغات زیادی صورت گرفت و در نهایت هم این بنای تاریخی تخریب نشد.
کارزار دیگری در مورد ساخت سیل‌بندهایی در سیستان و بلوچستان و استان‌های جنوب کشور بود که در نهایت پیگیری‌های سمنی که کارزار را ایجاد کرده بود، منجر شد به اینکه دستور اجرایی گرفته شود و این کار انجام شد. تعویق یا لغو آزمون‌های مختلف، همسان‌سازی حقوق بازنشستگان، اختصاص امکانات زیرساختی به روستاهای سیستان و بلوچستان، درخواست خودداری از بستن درگاه شرکت‌های فعال در حوزه رمزارز و… از دیگر کارزارهای موفقی هستند که میزبانی کرده‌ایم.
در مواجهه با کارزارهایی که با قوانین کشور همخوانی ندارند چه اقداماتی می‌کنید؟
برخی کارزارها ممکن است با قوانین کشور و مسائل دیگری که حساسیت روی‌شان وجود دارد، همخوانی نداشته باشند و شما مجبور باشید آنها را نپذیرید یا فیلتر کنید. چقدر با چنین موضوعاتی مواجه می‌شوید؟
نکته اول اینکه یکی از سخت‌ترین مسائل در کسبوکار اجتماعی ما این است که بخواهیم کارزارها را از این نظر قضاوت کنیم. نهادها و ارگان‌های مختلف با موضوعات مختلف سلیقه‌ای برخورد می‌کنند. حتی گاه تعارض سلیقه‌ها را در ابراز عقاید نهادها و جاهای مختلف می‌بینیم و همین موضوع ما را سردرگم می‌کند که نتوانیم اصول خاصی را برای قضاوت کارزارها داشته باشیم.
نکته دوم این است که براساس قوانین کارزار، هیچ کسی نمی‌تواند بدون نام، کارزاری را منتشر کند. یعنی هر کارزار باید به نام یک شخصیت حقیقی یا حقوقی ثبت و منتشر شود. همین امر موجب می‌شود که نویسنده‌هایی که در حال نوشتن کارزار و انتشارش هستند، جوانب مختلف مسائل کشور را مدنظر قرار بدهند تا مشکلی پیش نیاید. بنابراین با شرایطی که خود نویسندگان و منتشرکنندگان کارزارها در نظر می‌گیرند، خیلی کم اتفاق می‌افتد که نیاز باشد ما برای عدم انتشار یک کارزار تصمیم بگیریم و تاکنون کمتر از یک درصد از کارزارها چنین مسائلی را داشته‌اند.
البته بارها و بارها پیش آمده و تا دل‌تان بخواهد کارزارهایی بوده که منتشر شده‌اند و مشکلات متعددی پیش آمده است و ما را به دادسراهای مختلفی چون دادسرای فرهنگ و رسانه و دادسرای رسانه و فناوری اطلاعات و… فراخوانده‌اند. پرونده‌هایی برای ما تشکیل شده و پلیس فتا شکایت‌هایی کرده است. اما کلیه پرونده‌ها بسته شده و خوشبختانه الان پرونده باز نداریم.
استارتاپ اجتماعی شما با توجه به ماهیتی که دارد، به لحاظ اقتصادی چقدر توانسته به اهداف خود برسد؟
ما در ابتدا تصمیم گرفتیم که کار را در قالب یک استارتاپ اجتماعی پیش ببریم و حاضر نبوده و نیستیم سود و درآمدمان را به هر قیمتی بیشتر کنیم. تا اوایل اردیبهشت ماه سال گذشته، یک تیم سه‌نفره بودیم؛ یعنی من، امیرحسین ناطقی و حسین رمضان‌زاده. همیشه هم در این مورد صحبت می‌کردیم که چقدر می‌توانیم بزرگ شویم و چقدر به ما اجازه می‌دهند که بزرگ شویم؛ بنابراین هیچ تصوری از این رشد فعلی نداشتیم.
اما وقتی که توانستیم به کارمان ادامه بدهیم و استارتاپمان دیگر فیلتر نشد، به این نتیجه رسیدیم که احتمالا روی این زمینه می‌توان کماکان کار کرد و بنابراین به جذب نیروهایی پرداختیم و الان تعداد اعضای تیم به حدود ۱۶ نفر رسیده است. اصلی‌ترین منبع سرمایه ما از درآمدزایی خود این کسبوکار بوده است و خود ما سرمایه مالی و ریالی قابل توجهی روی این کسبوکار اختصاص نداده‌ایم. البته وقت و انرژی بسیار زیادی بابتش هزینه کرده‌ایم.
مدل درآمدزایی پلتفرم جمع آوری امضا کارزار به چه صورت است؟
ایجاد کارزارها و امضای آنها در پلتفرم ما رایگان است. اصلی‌ترین روش درآمدی کارزار مربوط به پرداخت نقدی خود امضاکنندگان است. به این صورت که وقتی کاربر پتیشنی را امضا می‌کند، به صورت اختیاری می‌تواند هزینه‌ای را بابت تبلیغ بیشتر آن کارزار پرداخت کند. این هزینه برای تقویت خود کارزارها پرداخت می‌شود. مثلا کاربر می‌تواند ۱۰ هزار تومان پرداخت کند تا کارزار ۱۸۰۰ بار در صفحات مختلف سایت به نمایش گذاشته شود. گزینه‌ای هم داریم که امضاکننده می‌تواند ۱۹۰ هزار تومان پرداخت کند تا به همین میزان در شبکه تبلیغات یکتانت منتشر شده و نمایش داده شود. در کنار اینها، خدمات ویژه‌ای هم برای نویسندگان داریم.
چه کارزاری در پلتفرم جمع آوری امضا شما تاکنون بیشترین امضا را داشته است؟
به لحاظ بازدید و به لحاظ امضا تاکنون، کارزار مخالفت با طرح صیانت بیشترین امضا را به خود دیده که از یک میلیون امضا هم گذشته است و از محبوب‌ترین، پربازدید‌ترین و پر امضاترین کارزارهای پلتفرم ما بوده است. بعد از آن هم کارزار دانش‌آموزی تعطیلی مدارس قرار دارد.
مشهورترین کارزار شما، کارزار مخالفت با طرح صیانت است؛ چه تجربه ویژه‌ای از راه‌اندازی این کارزار که بیش از یک میلیون امضا به خود می‌بیند، دارید؟
ما همیشه نمونه ایده‌آلی از راه‌اندازی کارزار و استقبال مردم در ذهن‌مان داشتیم و با کارزار مخالفت با طرح صیانت و با همراهی فعالان مدنی و مردم این اتفاق الان رخ داده است.
چون علاوه بر همراهی و مشارکت بالای مردم، همراهی نهادها و سازمان‌های مردم‌نهاد را هم می‌بینیم. همچنین انجمن‌های صنفی از این کارزار حمایت کرده‌اند. در کنار اینها، اتفاق شگفت‌انگیز دیگر این است که ۵۰ استارتاپ برتر کشور از این کارزارها با صدور بیانیه حمایت کردند
حرکت دیگری که به صورت خودجوش هم بود، این بوده که بیش از ۳۰۰ وبسایت، بنر و نوار حمایت از این کارزار را در صفحه اصلی سایت خود قرار دادند. از سایت‌های کسب‌وکارهای بزرگی چون آپارات و فیلیمو گرفته تا سایت‌های کوچک شخصی.
این موضوع باعث دلگرمی ما شد و مدل ایده‌آلی که بتواند شهروندان زیادی را تشویق کند تا در کارزارها شرکت کنند، از این کارزار به دست آمده است.
این مدل حمایت مردم، رسانه‌ها، نهادها و انجمن‌های مردم‌نهاد و جامعه استارتاپی و… یک مدل تمام و کمال از پتانسیل‌های کارزار را نشان می‌دهد
در این کارزار، حمایت رسانه‌ای را هم در کنار خود دیدیم و در چندین مورد، این کارزار تیتر یک رسانه‌های مختلف کشور شده است و هنوز هم بازتاب‌های مختلفی از این کارزار وجود دارد. این مدل حمایت مردم، رسانه‌ها، نهادها و انجمن‌های مردم‌نهاد و جامعه استارتاپی و… یک مدل تمام و کمال از پتانسیل‌های کارزار را نشان می‌دهد که تجمیع این حمایت‌ها می‌تواند نتیجه‌گیری را تسریع کند. این درواقع مدل اصلی کنشگری اجتماعی است که همگرایی بالایی در آن دیده می‌شود و می‌تواند تاثیرگذار باشد و به نتیجه منتهی شود.
هدف نهایی کارزار طرح صیانت چیست و از نظر شما خواسته نهایی این کارزار محقق خواهد شد؟
هدف اصلی این کارزار، اصلاح این طرح نیست بلکه مسکوت گذاشتن و کنار گذاشتن آن است.
فعلا صدای این کارزار شنیده شده و مسئولان در جریان آن هستند اما در مورد اینکه نتیجه‌ای که ما می‌خواهیم از آن به دست می‌آید یا نه، فعلا نمی‌توان پیش‌بینی خاصی داشت. چون تجربه‌ای که ما داریم، نشان می‌دهد که در کشور ما گاه جامعه مدنی بهت‌زده شده از تصمیماتی که بخش حاکمیتی می‌گیرد و گاهی هم برخلاف انتظار، تصمیمات منطقی گرفته می‌شود.
آیا می‌توان در کارزار طرح صیانت با یک اکانت چند رای ثبت کرد؟
شما به بزرگی این کارزار و تعداد میلیونی امضاکنندگان اشاره می‌کنید. در حاشیه ماجراهای مربوط به کارزار مخالفت با طرح صیانت، آقای عباس مرادی در یکی از جلسات لایو، اشاره کرد که با ۱۴ اکانت مختلف به این کارزار رأی داده است و به نوعی اعتبار کارزار را زیر سوال برد. چقدر ایشان درست می‌گویند؟
ایشان یک تجربه محدود را به یک جمع و کانون عمومی مربوط می‌کنند. حرف یک نفر نمی‌تواند کل اعتبار کارزار را زیر سوال ببرد. البته ما معمولا روی کارزارها اعتبارسنجی مبنی بر اینکه پیامک یا ایمیلی ارسال بکنیم به کاربران تا امضای آنها را اعتبارسنجی بکنیم، نداریم.
چون بخشی از افرادی که امضاکننده کارزار هستند، به خصوص افرادی که آشنایی زیادی با فضای وب و تکنولوژی ندارند، وحشت دارند از اینکه بخواهند امضای آنها به صورت پیامکی یا ایمیلی اعتبارسنجی بشود. چون متأسفانه تجربه شرکت‌های وس در کاربران این وحشت ایجاد کرده است.
ما برای اینکه این دسته از مردم را در کارزارها از دست ندهیم، به جای اینکه با روش‌های او.تی.پی به اعتبارسنجی امضاها بپردازیم، از الگوریتم‌های هوشمند استفاده می‌کنیم. یک کاربر می‌تواند با سازوکارهایی تعداد محدودی امضاهای تکراری را ثبت کند اما اساسا با ربات کسی نمی‌تواند امضا ثبت کند.
ایشان گفتند که با ۱۴ اکانت مختلف ۱۴ رأی دادند. چگونه می‌توانید از چنین امضا کردنی جلوگیری کنید؟
ما الگوریتم‌هایی را به کار گرفته‌ایم که موارد مشکوک در سایت را به ما نشان می‌دهد. از پترن‌هایی که در ساختار نرم‌افزاری کارزار طراحی شده، امضاهای فیک پرشمار را تشخیص می‌دهیم و آنها را حذف می‌کنیم. با محدودیت‌هایی که وضع کرده‌ایم، یک فرد در مدت زمان کوتاهی نمی‌تواند تعداد بالایی از امضا را ثبت کند.
اینکه یک نفر بخواهد بنشیند و امضای زیادی بزند با الگوریتم‌هایی که در نظر گرفته‌ایم، کار بسیار دشوار و زمان‌بری است. با این حال، در معدود مواردی که رخ می‌دهد ما بر اساس پارامترهای مختلف متوجه آن می‌شویم و ظرف یکی دو روز آنها را حذف می‌کنیم. به طور کلی چنین اتفاقی در مقیاس کلان، نتایج کارزار را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد و من با اطمینان به شما می‌گویم که ۹۵درصد امضاها واقعی هستند و کمتر از ۵درصد غیرواقعی.
پس اینکه ایشان گفتند که با ۱۴ اکانت امضا زده‌اند، ادعای درستی است؟
با ۱۴ اکانت یک نفر می‌تواند امضا بزند ولی در مقیاس کلان اتفاقی رخ نمی‌دهد. اگر چنین کاری تبدیل به یک رفتار مکرر در یک کارزار خاص بشود، جلوی آن گرفته می‌شود.
اگر کارزار مخالفت با طرح صیانت به نتیجه برسد و کلاً کنار گذاشته شود، چه تاثیری بر آینده پلتفرم جمع آوری امضا کارزار خواهد گذاشت؟
خیلی موثر خواهد بود. البته خیلی‌ها فکر می‌کنند که کسبوکار اجتماعی ما با کارزار طرح صیانت در حال شناخته‌شدن است اما قبل از طرح صیانت که یک میلیون امضا دارد، ۹ میلیون امضای دیگر هم در پتیشن‌های مختلف میزبانی کرده بودیم و ۵هزار کارزار دیگر هم داشتیم.
طبیعتا این کارزار به واسطه تبلیغات رسانه‌ای و برد رسانه‌ای که پیدا کرده است، اگر موفق شود، دستاورد بزرگی برای ما خواهد بود و البته موفقیت بزرگی برای همه مردم، سمن‌ها، رسانه‌ها و استارتاپ‌ها محسوب می‌شود. اما اگر به نتیجه نرسد، احتمالا بسیاری از مردم نسبت به پلتفرم ما دلسردتر از گذشته خواهند شد. اما نتیجه بدتر از آن، مأیوس‌شدن مردم از کنشگری اجتماعی است و این برای آینده کشور بسیار نگران‌کننده است.
پیش آمده که شما به عنوان بنیانگذاران استارتاپ اجتماعی کارزار مطالبه‌ای راه‌اندازی کنید؟
بله، اما در مقایسه با کل کارزارها بسیار کم. متاسفانه هنوز بسیاری از مردم مفهوم پلتفرم‌بودن کارزار را نمی‌دانند و فکر می‌کنند که خود ما کارزارها را طراحی و منتشر می‌کنیم. مردم فکر می‌کنند که کارزار یک هیات تحریریه دارد که مسائل جامعه را پیگیری می‌کند و کارزار راه‌اندازی می‌کند. درحالی‌که کارزارها را مردم راه‌اندازی می‌کنند و تیم کارزار صرفا میزبان است. خود ما تاکنون پنج، شش کارزار بیشتر راه‌اندازی نکرده‌ایم.
به نظرتان پلتفرم مطالبه گری کارزار چقدر از سمت بدنه حاکمیتی تحمل می‌شود و آیا عمر طولانی خواهد داشت؟
این سوال را برای این می‌پرسیم که در مواقع بسیاری مطالبه‌گری در سطح جامعه نه‌تنها نتایج دلخواه عموم مردم را به دست نیاورده، بلکه بعضا سرکوب شده یا پاسخی در شأن و درخور دریافت نکرده است.
این سوالات را ما هم همیشه از خودمان هم می‌پرسیم؛ مشورت‌های زیادی می‌گیریم، صحبت‌های زیادی می‌کنیم اما همچنان این سوال وجود دارد که ما تا کجا ادامه خواهیم داد و تا کجا تحمل می‌شویم.
کارزار یک پلتفرم دوسویه است. یک سمت آن شهروندان و مردم هستند و سمت دیگر مسئولان و دولت. کارزار می‌تواند هم به نفع مسئولان باشد و هم به ضررشان. یک مطالبه که تحت ساختار کارزار در پلتفرم ما شکل می‌گیرد، دو حالت دارد. حالت اول این است که نهاد مورد خطاب برای آن اعتراض پاسخ قانع‌کننده‌ای دارد، که در این‌صورت پاسخ می‌دهد و مردم را قانع می‌کند و در اینجا کارزار به روابط عمومی نهاد دولتی و حاکمیتی کمک کرده تا پیام مردم را شنیده و پاسخ بدهد و به سمت رضایت عمومی حرکت کند.
اما وقتی مردم مطالبه خود را تحت یک کارزار برای گرفتن حق‌شان بیان می‌کنند، اگر نهاد یا سازمان مورد خطاب جلوگیری کند از ابراز این مطالبه یا در مقابل حق مردم ایستادگی کند و حتی کارزار مربوطه را از طریق نویسنده آن متوقف کند، توقف آن کارزار باعث نمی‌شود که این اعتراض به‌عنوان مطالبه از بین برود. بلکه اعتراض آن مطالبه به شکل‌های دیگری و حتی به شکل‌های خشونت‌آمیزی در جامعه بروز پیدا می‌کند. اگر چیزی حق مردم است، باید حق مردم را به آنها داد و اگر موضوعی وجود دارد که مردم در موردش آگاه نیستند، باید به مردم توضیح داده شود.
در رابطه با عمر پلتفرم جمع آوری امضا کارزار، پس از یکی دو سال اخیر که رشد و استقبال خوب شهروندان را داشتیم، به این نتیجه رسیدیم که اگر می‌خواستند جلوی ما را بگیرند، زمانی جلوی ما را می‌گرفتند که مثلا کمتر از یک میلیون امضا در پلتفرم ما ثبت شده بود. نه الان که تعداد امضاها از ۱۰میلیون هم گذشته است و شاید خیلی راحت نباشد که چنین کسبوکار اجتماعی‌ای را جمع کنند.
بیوگرافی هم‌بنیانگذار اولین پلتفرم جمع آوری امضا در ایران
از خطه خراسان است. هم‌بنیانگذار کارزار را می‌گویم. حامد بیدی، متولد ۱۳۶۳ در شهر سبزوار است؛ در دوران دبیرستان با برنامه‌نویسی آشنا شده و در مقطع کارشناسی به تحصیل در رشته زبان و ادبیات انگلیسی پرداخته است. می‌گوید در دانشگاه حکیم سبزواری این شهر فعالیت‌های زیادی می‌کرده و برنامه‌نویسی، طراحی گرافیک، ساخت ویدئو و فعالیت‌هایی از این دست را همیشه انجام می‌داده و کلا از آن بچه‌های پرجنب‌وجوش دوران دانشجویی بوده است. در واقع دانشجوی فعالی بوده و در دوران دانشجویی طراحی پوستر برای جشنواره‌های مختلف و نمایشگاه‌ها و همایش‌های مختلف را بر عهده داشته و همین موجب شده که در ادامه کار هم به عنوان یک طراح شناخته شود و در همین مسیر به کارش ادامه داده است. سال۸۸ در مقطع ارشد در رشته پژوهش هنر دانشگاه هنر قبول می‌شود و به تهران می‌آید. کماکان به عنوان یک فریلنسر به کارهای طراحی و برنامه‌نویسی ادامه می‌داده است. او می‌گوید البته بیشتر تمرکزش روی طراحی در حوزه وب بوده است. در همین راستا، سال۹۱ شرکتی در حوزه طراحی راه‌اندازی می‌کند. ضمن اینکه در همین سال۹۱ در مقطع دکتری رشته پژوهش هنر پذیرفته می‌شود.
