به دعوت میلاد اسلامی‌زاد عزیز، در پادکست کارگاه گفتگویی ویدیویی داشتم. این گفتگو با صحبت درباره تجربه کمپین #من_طراحم شروع شد و به پلتفرم کارزار، طرح صیانت، و اثرگذاری کنشگری اجتماعی در مقایسه با کنشگری سیاسی با توجه به شرایط امروز کشور کشیده شد.

نسخه ویدیویی کامل این گفتگو را در کانال یوتیوب کارگاه و نسخه صوتی آن را در کست‌باکس می‌توانید بشنوید.

متن زیر در معرفی این اپیزود از پادکست منتشر شده است و آن را عینا از وبسایت «کارگاه» بازنشر می‌کنم:

حامد بیدی مدیرعامل پلتفرم کارزار است. او در یک‌سال اخیر، زمان و انرژی بسیاری را صرف کمپین مخالف با طرح صیانت کرد. طرحی که باوجود همه‌ی مخالفت‌ها با آن، آرام‌آرام در حال اجراست. با حامد درباره‌ی تعریفش از کنش اجتماعی و تحلیلش از شرایط موجود گپ زدیم. به برخی انتقاداتی که به این کمپین وارد شده پرداختیم و درباره‌ی ادامه‌ی مسیر صحبت کردیم.

کنشگری انواع مختلفی دارد و دامنه‌اش در حیطه‌های متنوعی هم‌چون سیاست، فرهنگ، اقتصاد و هنر گسترده است. کنش اجتماعی هم یکی از انواع کنشگری و مطالبه‌گری‌است که به شکل جمعی و با هدف دست‌یابی به خیر عمومی ایجاد می‌شود. بر خلاف باور عمومی، کنش‌های اجتماعی الزاما بنیان سیاسی ندارند و بیشتر معطوف به حلِ مشکلات و معضلاتی در سطوح پایین‌ترند. اما این بدان معنا نیست که همیشه فاقد رنگ‌و بوی سیاسی هستند.

حامد بیدی در کنار شغل و حرفه‌اش، کنشگری ثابت‌قدم است. نه امروز و دیروز، که از سال‌ها پیش و در عرصه‌های مختلف تلاش کرده تا مطالبات گوناگونی را ایجاد و سپس محقق کند. بسیاری او را با کمپین «من طراحم» شناختند. کارزاری که مخاطبش در ابتدا طراحان گرافیک بود و رفته‌رفته، سایر اعضای خانواده‌ی طراحی و دیزاین را نیز شامل شد. حامد بیدی کمی پس از آن، پلفترم کارزار را راه‌اندازی کرد. سرویسی برای تعریف مطالبات اجتماعی توسط کاربران.

سازوکار «کارزار» تا حدود زیادی به پلفترم change.org شبیه است. در آن می‌توان کمپین‌هایی در حوزه محیط زیست، میراث فرهنگی و ورزش یافت که افرادی شناس و ناشناس ایجاد کرده‌اند. برخی عمومی‌ترند و بعضی ممکن است دغدغه‌ی طیف محدودتری از افراد باشد. کمپین مخالفت با طرح صیانت، احتمالا معروف‌ترین و پرامضاترین کمپینی بود که روی این پلتفرم درج شد و بیش از یک میلیون امضا جمع‌آوری کرد. کمپینی که با وجود کمیت بالای همراهانش و سروصدای رسانه‌ای بسیار، منتج به نتیجه و اثر نشد.

کنش اجتماعی یا دلخوشی بی‌حاصل؟

طرح صیانت و فعالیت‌های مفصلی که در مواجهه و مخالف با آن صورت گرفت، نمونه‌ی بارزی از یک کنش اجتماعی است. حامد بیدی و بسیاری دیگر، در مقطعی از زمان، تمام وقت و منابع خود را صرف آگاهی‌بخشی کردند و ظرفیت‌های مختلفی را برای مخالفت با این اتفاق به خدمت گرفتند. هرچند این کنش/کمپین توانست نظر بسیاری را به خود جلب کند و میلیون‌ها همراه بیابد، اما در عمل به نتیجه‌ی مطلوب خود دست نیافت. به عبارت بهتر، کمپین مخالفت با طرح صیانت شکست خورد.

با حامد درباره‌ی تجربه‌ی راه‌اندازی این کارزار گپ زدم و از نقدهای بسیاری که به آن وارد شد پرسیدم. رویکرد حامد به فعالیت‌هایی از این دست، احتمالا با بسیاری از مخاطبان (و مخالفان) تفاوت داشته باشد. شنیدن و تماشای نظرات حامد می‌تواند نگاه‌مان را به مقوله‌ی کنش‌گری و مطالبه‌گری تغییر دهد.

حامد بیدی هنوز هم کنش اجتماعی و افزایش مطالبه‌گری را، راه برون‌رفت از شرایط فعلی می‌داند. او پیش‌تر، نظرات خود را در این‌باره در کتابچه‌ای گردآوری کرده و می‌توانید از وبسایت خود او دریافت کنید.