اوایل دی‌ماه ۱۴۰۰ رسانه‌های مختلف در شبکه‌های اجتماعی به شکل فراگیری از قول من تیترهای مشابهی زدند: اینترنت طبقاتی به زودی اجرا می‌شود! طبیعتا عنوان داغی بود که به شدت وایرال شد و کمتر کانال تلگرامی و پیج اینستاگرامی بودند که این جمله را به صورت «خبری» به همراه توضیحاتی کوتاه بازنشر نکرده باشند. اما اصل این به اصطلاح «خبر»، برگرفته از گفتگویی بود که من با روزنامه «هم‌میهن» داشتم و در آن شرایط موجود و چشم‌انداز اینترنت در ایران را «تحلیل» بودم. اینجا بخشی از گزارشی که با عنوان «اینترنت طبقاتی در انتظار کاربران» در اول دی‌ماه ۱۴۰۰ در رزونامه هم‌میهن منتشر شده بود را بازنشر می‌کنم.
سپهر خرمی، خبرنگار گروه فرهنگ: «سوم دی‌ماه اینترنت ملی می‌شود». این شایعه‌ای است که از مدت‌ها پیش در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست چرخید و با محدودیت گسترده و اختلال‌های وسیع اینترنت، این شایعه قوت گرفت. درحالی‌که بسیاری از فیلترشکن‌ها از کار افتاده‌اند و دسترسی به اینترنت توسط مردم با مشکل جدی روبهرو است، سخنگوی دولت همچنان می‌گوید، قصدشان فیلتر کردن نیست و به‌زودی این مشکل برطرف خواهد شد و وزیر ارتباطات هم می‌گوید، «فیلتری در کار نیست و اختلال هم برطرف شده»، اما نظر کارشناسان حوزه فناوری در این‌باره چیز دیگری است.
اختلال یا فیلترینگ گسترده
سخنگوی دولت ظهر دیروز در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفت، رویکرد دولت همچنان بر عدم فیلترینگ اینستاگرام است و به‌زودی نیز این مشکل حل می‌شود. همچنین مسئولان دولتی به جای استفاده از کلمه «فیلتر» بارها از واژه «اختلال» استفاده می‌کنند. اما چرا مسئولان ما به‌طور رسمی فیلترینگ گسترده یا ملی شدن اینترنت را اعلام نمی‌کنند؟ زمانی که سراغ کارشناسان و متخصصان این حوزه می‌رویم تا نقطه‌نظرشان را جویا شویم، با تحلیل متفاوتی در قیاس با صحبت‌های کارکنان امر و وزرای دولت ابراهیم رئیسی روبهرو می‌شویم.
حامد بیدی، کنشگر دسترسی آزاد به اینترنت درباره اینکه چرا دولت به‌صورت شفاف از ملی شدن اینترنت یا فیلترینگ گسترده سخنی به میان نمی‌آورد، به ما گفت:«طبیعتا به دلیل فشار افکار عمومی، دولت نمی‌خواهد این موضوع به‌صورت رسمی اعلام شود که اینستاگرام و سایر اپ‌ها برای همیشه فیلتر شده‌اند. پیش از این نیز ما با این مشکل روبهرو بودیم که هیچگاه هیچ فهرست شفافی از پلتفرم‌های فیلترشده و دلیل فیلتر شدن آنها اعلام نشد. ما هیچ‌وقت متوجه نشدیم بسیاری از آپ‌ها توسط چه کسی و چرا فیلتر شده است. هنوز از یاد ما نرفته است که «تلگرام» توسط یک قاضی به‌صورت موردی و خاص (که هیچ ربطی به مسائل روز نداشت) دستور فیلترینگش صادر شد و همان قاضی یکی دو سال بعد به جرم فساد از مقامش عزل شد و انفصال خدمت گرفت. سخن من این است که این عدم شفافیت باعث شده بسیاری از تصمیمات فراقانونی اتخاذ شود همانطور که اصلا متوجه نشدیم کلاب هاوس چرا و توسط چه نهادی فیلتر شد».
در انتظار «اینترنت طبقاتی»
برای اینکه متوجه شویم دسترسی کاربران به اینترنت با سختی روبهرو است کافی است سری به اینستاگرام یا تلگرام بزنیم. کاهش چشمگیر کاربران شبکه‌های اجتماعی طی یکی، دوماه اخیر کاملا محسوس است. همین امر باعث شده تا شایعه ملی شدن اینترنت به شکل قابل ملاحظه‌ای قوت بگیرد.
حامد بیدی مدیرعامل پلتفرم کارزار در گفت‌وگو با «هم‌میهن» پیرامون فیلترینگ قطعی اینترنت طی روزهای آتی گفت: «ملی شدن اینترنت در برنامه‌های قبلی دولت مصوب شده و هدف مسئولان مربوطه این است که دیر یا زود به این نقطه برسند. اجرایی شدن این ماجرا هم می‌تواند دو بعد داشته باشد؛ یک بعد این است که مسئولان بتوانند به شیوه‌ای تمام فیلترشکن‌ها را از کار بیاندازند و عملا اکثر پلتفرم‌ها از کار می‌افتند. اینطور می‌توان گفت، بخش عمده‌ای از دسترسی مردم قطع خواهد شد. نشانه‌هایی از این اتفاق را از اوایل سال مشاهده کردیم که بسیاری تلاش‌های منظمی کردند تا اختلا‌ل‌هایی ایجاد شود تا کاربرها با فیلترشکن به سایت‌ها وصل شوند. کارشناس‌ها نسبت به این موضوع اعتراض کردند و چندین کارزار اعتراضی نیز رخ داد اما درنهایت به این موضوع رسیدیم که فیلترشکن‌ها نیز در حال از کار افتادن است. شما می‌دانید برای اینکه فیلترشکن‌ها از کار بیفتد، باید «دیتاها»یی که بین شبکه داخلی و شبکه بین‌المللی ردوبدل می‌شود، توسط دولت تحت کنترل قرار بگیرد و رصد شود؛ که به‌نظر می‌رسد این اتفاق نیز تاحدودی رخ داده است. اما در فاز بعدی اتفاقی که پیش‌بینی می‌شود رخ دهد این است که اساسا اینترنت از روی شبکه ملی اطلاعات حذف شود و دسترسی به اینترنت منوط به سلسله‌مراتب و مجوزی شود که بعد از احراز هویت به او دسترسی مشخصی خواهند داد. درواقع این اتفاق همان «اینترنت طبقاتی» است که به نوعی دسترسی‌هایی ازطریق وی‌پی‌ان‌های قانونی به کاربر داده می‌شود و به‌طور مثال دانشجویان و اساتید دانشگاه، دسترسی‌های متفاوتی به اینترنت ملی خواهند داشت. به‌نظر می‌رسد تصمیمات‌اش گرفته شده و به‌زودی به‌صورت رسمی اجرا خواهد شد.»
- برای مطالعه متن کاملتر این گزارش اینجا را ببینید.
- همانطور که گفتم خبری ناقص برگرفته از این گفتگو در رسانه‌های مختلفی از جمله خبرآنلاین، عصرایران، دنیای اقتصاد، تابناک، اقتصاد آنلاین و… بازنشر شده است.
دیدگاهتان را بنویسید