مصاحبه زیر در شماره ۳۹۴۹ روزنامه «آرمان امروز» در گزارشی با عنوان «اینترنت؛ حقی که سلبش می‌کنند» در تاریخ ۱۱ تیرماه ۱۴۰۱ منتشر شده است. در روزهای برگزاری کنکور سراسری ۱۴۰۱، اینترنت برخی مناطق به درخواست وزارت علوم و اقدام وزارت ارتباطات به اینترنت قطع شد و «میلاد علوی» این گزارش را درباره این موضوع نوشته است. این بخش از گزارش عینا اینجا بازنشر می‌شود:

حامد بیدی، بنیانگذار سایت «کارزار» (بستر آنلاین کمپین های جمع آوری امضا) معتقد است اقدام وزارت علوم در طرح درخواست قطع اینترنت نه تنها نقض حقوق شهروندان است بلکه فتح بابی است برای آنکه از این پس، هر سازمان و نهادی که نتوانست اوضاع و اقدامات خود را کنترل کند، درخواست قطع اینترنت شهروندان را مطرح کند. او به پرسش های «آرمان امروز» درباره قطع اخیر اینترنت و علت ثبت کارزاری با موضوع «برخورد با وزارت علوم برای قطع اینترنت» پاسخ داده است.

روزهای پنجشنبه و جمعه وزارت ارتباطات با درخواست وزارت علوم اقدام به قطع اینترنت شهروندان در بخش های مختلف ایران برای برگزاری کنکور کرد. شما این اقدام را در کنار دیگر تجربیاتمان درباره قطع اینترنت در ایران، چطور ارزیابی می کنید؟

ما در ایران تجربه قطع شدن اینترنت به روی شهروندان پس از برگزاری تجمعات و به بهانه مسائل امنیتی را داشته ایم ولی در غیر از این موارد، تا امروز تجربه‌ای نداشتیم تا اینکه وزارت علوم درخواست قطع اینترنت را مطرح کرد. اینکه یک سازمان و یک نهاد به دلیل ضعف در عملکرد خود، بدون آنکه بهانه یا جنبه امنیتی‌ای وجود داشته باشد، درخواست قطع اینترنت را کند، بدعت است. این اقدام نه تنها نقض حقوق شهروندان است بلکه فتح بابی است برای آنکه از این پس، هر سازمان و نهادی که نتوانست اوضاع و اقدامات خود را کنترل کند، درخواست قطع اینترنت شهروندان را مطرح کند. این موضوع به خودی خود عامل تشدید نگرانی های مردم و سلب امنیت روانی آنان است. آنچه این نگرانی‌ها را دو چندان می‌کند، پاسخ‌های مسئولان مربوط است. نگاه آنان به اینترنت نه به عنوان یک زیرساخت حیاتی برای کسب و کار و زندگی مردم بلکه کاملا تزئینی است چنانکه بعضا می‌گویند «حالا اینترنت چند ساعتی قطع شود تا بچه های مردم تقلب نکنند، چیزی نشده که!» یا «چند ساعت قطع اینترنت که به جایی برنمیخوره» حاکی از آن است که نگاه این افراد به اینترنت، عاملی است برای پر کردن اوقات فراغت مردم. آنان هیچ توجهی به جلسات آموزشی، برنامه‌های کاری شرکتها و مسائلی از این دست ندارند و همین موضوع نگرانی‌ها را بیشتر هم می‌کند.

همین نگاه تزئینی مسئولان به اینترنت و قطع آن، هر زمان که اراده کنند، چه تاثیری بر امنیت روانی شهروندان می گذارد؟

وقتی نگاه به اینترنت، عاملی باشد برای پر کردن اوقات فراغت و تزئینی، همه چیز خطرناک خواهد شد. اینترنت امروز یکی از حقوق بنیادین انسانها وعامل حیات است. بدون اینترنت نه تنها در زندگی شخصی و شغلی شهروندان مشکلات جدی ایجاد می شود، بلکه قطع آن، تمام روابط و زندگی شخصی و حرفه ای افراد را به هم می‌زند. قطع اینترنت امنیت روانی شهروندان را از بین می‌برد. شهروندان همیشه باید به این فکر کنند که ممکن است همین حالا تصمیم بگیرند و اینترنت را قطع کنند. روندی که پیش رفته هم حاکی از همین است و واقعا ممکن است هرلحظه تصمیم به این اقدام بگیرند، آن هم با بهانه‌های خنده‌دار و ناموجه. هیچ تضمینی نیست که فردا روز به درخواست یک وزارتخانه دیگر، اینترنت را قطع نکنند. این نگرانی از شوخی های کاربران در توئیتر هم مشخص است چنانکه یکی از آنان نوشته بود که دو روز دیگر با درخواست سوپر مارکت محل برای تامین امنیت اینترنت کل محل را قطع خواهند کرد. اینها همه نشان دهنده از بین رفتن امنیت روانی مردم است.

در چنین اوضاعی ثبت کارزار برای برخورد با وزارت علوم به منظور طرح درخواست قطعی اینترنت، منطقی است؟ واقعا به نتایج این کارزار، امیدواری؟

راه اندازی کارزار دو جنبه دارد: یکی حداقلی و دیگری حداکثری. در نگاه حداقلی، اگر اقداماتی از این دست را انجام ندهیم، سکوت کرده‌ایم. این سکوت و هیچ کاری نکردن ما، این طور برداشت خواهد شد که «دیدید اینترنت قطع شد و کسی هم حرفی نزد؟» در واقع اگر سکوت کنیم، در شبکه های اجتماعی اعتراض نکنیم، در رسانه ها ننویسیم، کارزار ثبت نکنیم و اقداماتی از این دست، فکر می‌کنند اعتراضی نداریم. سکوت کنیم، جلوتر از این می‌آیند. سرعتشان در نقض حقوق اساسی مردم بیشتر می‌شود. با این اقدامات حداقل نشان می‌دهیم که ما مردم معترضیم. در نگاه حداکثری هم مثلا در این مورد خاص، امیدوارم به ورود معاونت حقوق عامه دادستان کل کشور و برخورد با وزارت علوم به عنوان نهاد و سازمانی که حقوق مردم را نقض کرده است. پیش از این هم جلساتی با این معاونت داشته‌ایم و اقداماتی هم انجام داده‌اند؛ بنابراین امیدواریم که این بار هم این اتفاق بیافتد تا حداقل دیگر سازمان‌ها بفهمند که نمی‌شود حقوق مردم را نقض کرد و کسی هم حرفی نزند.

سوال آخرم این است که چرا خواستار برخورد با وزارت علوم شده اید؟ این وزارتخانه فقط درخواست را داده و طبیعتا وزارت ارتباطات و نهادی که مجوز اجرای قطعی اینترنت را داده هم، مقصر است. چرا نامی از آنها نیست؟

مشکل اینجاست که در ایران ما نمی‌دانیم مسئولیت قطع و وصل کردن اینترنت، چه در مقیاس سراسری چون آبان ۹۸ و همین قطعی اخیر در ماجرای کنکور، چه در مقیاس منطقه‌ای چون اعتراضات خوزستان، برعهده کدام فرد و نهاد و سازمان است. هیچ کس، هیچ پاسخ روشنی به سؤالات ما در این زمینه نداده است. اگر اعلام کنند که مسئولیت رسمی برعهده چه کسی است، باید مسئولیتش را هم قبول کنند ولی این کار را نمی‌کنند. رئیس مرکز اطلاع رسانی وزارت ارتباطات در توئیتر نوشته که با موافقت مراجع ذی‌ربط اینترنت قطع شد، اما نمی‌دانیم این مراجع چه کسانی هستند. شورای عالی فضای مجازی است؟ شورای عالی امنیت ملی است؟ وزارت کشور است؟ کجاست؟ ما هیچی در این زمینه نمی‌دانیم. به همین دلیل هم نام وزارت علوم را ذکر کردیم که درخواست قطعی اینترنت را داده است. قطعا نهادی که دستور به قطع اینترنت داده، مقصر است اما ما نمی‌دانیم کجاست پس حداقل اعتراض خود به وزارت علوم را نشان داده‌ایم تا این نهادها هم بفهمند که ما به تصمیم آنان اعتراض داریم و اهل سکوت کردن هم نیستیم.