روزنامه دنیای اقتصاد دو هفته پس از آتش‌بس جنگ ۱۲ روزه، گزارشی درباره وضعیت اینترنت منتشر کرد. مهسا طاعتی روزنامه‌نگار در این گزارش با آرین اقبال و من در این رابطه گفتگو کرد. بخشی از این گزارش اینجا بازنشر می‌شود:
دو هفته از آتش بس جنگ ۱۲ رزوه و خبر وزیر ارتباطات از برگشت اینترنت به وضعیت عادی می گذرد و بررسی کارشناس ها و کنشگران اینترنت بیانگر این است که وضعیت اینترنت هر چند در این دو هفته بهبود نسبی پیدا کرده، اما همچنان با وضعیت قبل از جنگ فاصله دارد.
به گفته آنها بسیاری از پروتکل های رمزنگاری شده در اینترنت همچنان غیرفعال هستند که این موضوع و نه حملات سایبری موجب اختلال و کندی در اینترنت می شود. کاربران ایرانی نیز به همین دلیل در روزهای اخیر بیشتر از قبل با فیلترشکن های غیر فعال دست و پنجه نرم می کنند.
حامد بیدی، کنشگر اینترنت، ضمن تایید تداوم محدودیت‌های اینترنت معتقد است که تجربه هر بار اعمال محدودیت بر اینترنت نشان داده است که رفع آنها سخت‌تر از قبل خواهد بود. او با بیان این مطلب به «دنیای اقتصاد» توضیح می‌دهد: «آن دسته از محدودیت‌هایی همچنان بر شبکه اینترنت پابرجاست که مرتبط به پروتکل‌های امنیتی هستند. دسته دیگر هم از جنس اختلا‌ل‌هایی هستند که برای رصد شبکه برای جلوگیری از یک سری دسترسی‌ها و اجرای ایران‌اکسس انجام می‌شود. کاربران تداوم محدودیت‌های اینترنت پس از جنگ را در دو بعد تشدید اختلال‌ها و دیگری غیرفعال شدن فیلترشکن‌ها و کندی اینترنت تجربه می‌کنند.»
بیدی همچنین مطرح می‌کند که جدای از اینکه بخش زیادی از محدودیت‌های اینترنت همچنان پابرجاست، تجربه هر بار اعمال اختلال در اینترنت و قطع آن نشان داده است که این محدودیت‌ها بعد از دوران بحران به سختی برداشته می‌شوند و افراد باید شروع به چانه‌زنی با سیاستگذاران کنند تا بتوانند دسترسی‌ها را به تدریج دوباره فعال کنند. به عبارت دیگر، اینترنت هر بار به یک باره بسته می‌شود، اما رفع محدودیت‌های آن همواره به سختی و تدریجی بوده است.
او در ادامه به فیلتر موقت تلگرام در سال ۱۳۹۶ اشاره می‌کند و می‌گوید: «این پلتفرم در دورانی به دلیل اقتضای شرایط کشور فیلتر و پس از مدتی رفع فیلتر شد، اما تلگرام در نهایت با دستور قضایی از آن زمان تاکنون فیلتر است. این در حالی است که در زمان بحران گفته می‌شد فیلتر موقتی است، اما بعد از آن گفتند که این پلتفرم با دشمنان همدست بوده و در اغتشاشات نقش داشته است. همانند اتفاقی که این روزها برای واتس‌اپ رخ داده است.»
این کنشگر اینترنت معتقد است که این روزها بیشتر از قبل خطر محدودیت اینترنت، مردم و کسب‌وکارها را تهدید می‌کند؛ زیرا به نظر می رسد بخش‌هایی از دولت و به‌طور خاص مرکز ملی فضای مجازی به دنبال این هستند تا به دلیل شرایط حساس کنونی و حفظ امنیت وضعیت اینترنت را در همان شرایط جنگی نگه دارند. البته برخی از مسوولان دولتی نیز در تلاش هستند تا دسترسی به اینترنت بین‌الملل را بهبود ببخشند.
اینترنت در دوراهی قطع یا رفع فیلتر کامل مانده است
حال و روز اینترنت در دوران پسا جنگ بیانگر اختلال، کندی و محدودیت‌هاست و به نظر می‌رسد که بیشتر از قبل در دوراهی قطع یا رفع فیلتر کامل قرار گرفته است. این در حالی است که پیش از این اینترنت کشور چندان آزاد، باکیفیت و پرسرعت نبود، اما حالا همین اینترنت نیمه‌جان هم با اما و اگر نفس می‌کشد. پیش‌بینی کنشگران و کارشناسان اینترنت نیز از تداوم این وضعیت چندان خوشبینانه نیست.
به اعتقاد گروهی از آنها رفتار مسوولان به گونه ای بوده است که نمی‌توان به رفع محدودیت‌ها امیدوار شد. حامد بیدی، کنشگر اینترنت، نیز همین نگاه را دارد و با اشاره به جنجال‌های ابتدایی رونمایی از طرح صیانت در سال ۱۴۰۰ می‌گوید: «در آن سال بسیار تلاش کردیم تا مقابل طرح صیانت بایستیم، اما یک سال بعد و در سال ۱۴۰۱ فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی شدت گرفت. به نظر می‌رسد باز هم تکرار آن سال‌ها را در این روزها تجربه می‌کنیم. خواسته و مطالبه خیلی از شهروندان این است که حداقل اینترنت به شرایط قبل از جنگ برگردد.»
او در ادامه صحبت‌های خود دوران پساجنگ را به یکی از تاریخی‌ترین لحظات تشبیه می‌کند و معتقد است: «جنگ در لایه‌های مختلف زندگی بین مردم همچنان ادامه دارد و شرایط جنگی اینترنت هم همچنان برقرار است. در این شرایط برخی افراد که مدت‌ها دنبال بهانه برای قطع کامل اینترنت بودند، رضایت بیشتری از تداوم محدودیت‌ها دارند. از نظر آنها دیگر فیلترینگ تاثیرگذار نیست و باید اینترنت به صورت کامل قطع شود.
در مقابل تمام تلاش بخش خصوصی و برخی از دولتی‌ها این است که وضعیت اینترنت را حداقل به قبل از جنگ برگردانند و یا اثبات کنند که فیلترینگ یک اقدام ضدامنیتی بوده و ضربه‌های زیادی به کشور وارد کرده است.» در مجموع و هر چند محدودیت‌های اینترنت و مقاومت مدافعان فیلترینگ ادامه دارد، اما نمی‌توان اهمیت مطالبه‌گری جامعه و بخش خصوصی را انکار کرد. بنابراین کارشناس‌ها و کنشگران معتقدند که سرنوشت قطع یا رفع فیلتر کامل اینترنت به دست مطالبه‌گری، کنش‌گری جامعه، بخش خصوصی و نهادهای صنفی ساخته می‌شود.
- متن کامل این گزارش را شامل صحبت‌های آرین اقبال در وبسایت دنیای اقتصاد بخوانید.
دیدگاهتان را بنویسید