در پی فعال شدن قابلیت جستجوی ایمن گوگل (که برای کودکان زیر ۱۳ سال پیش‌بینی شده است) برای تمام کاربران ایران توسط اپراتورها، گفتگویی با وبسایت تکراتو داشتم که متن گزارش آن اینجا بازنشر می‌شود:
خبر فعال شدن جست و جوی امن گوگل برای ایرانیان توسط دولت، یک خبر ناگوار دیگر برای کاربران ایرانی در حوزه اینترنت بود. به نظر می‌رسد پازل هزارتکه صیانت از اینترنت هر روز در حال تکمیل شدن است و کسی هم یارای مقابله با آن را ندارد. در خصوص فعال شدن جست و جوی امن گوگل در سطح ملی و عواقب آن برای کاربران ایرانی با حامد بیدی گفت و گو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
حامد بیدی مدیر کارزار مبارزه با اختلالات گسترده در اینترنت، در گفت و گو با تکراتو تبعات و عواقب سوء بسیاری را در پی فعال سازی گسترده و در سطح ملی جست و جوی امن بر شمرد. از جمله این تبعات می‌توان به ناامنی در زیرساخت‌های اینترنت ایران اشاره کرد. در ادامه گفت و گوی تکراتو با حامد بیدی را با جزئیات بیشتر می‌خوانید.
فعال شدن جست و جوی امن گوگل در سطح ملی چگونه کار می‌کند؟
حامد بیدی در گفت و گویی که با تکراتو داشت در خصوص چگونگی فعال سازی جست و جوی امن گوگل توضیح داد: «گوگل ساب‌دامینی برای جستوجوی امن یا safe search دارد که به صورت پیش فرض فعال شده است و قابلیت غیر فعال شدن را ندارد. این گزینه برای کودکان تنظیم شده است تا خانواده‌ها و مدارس برای ایجاد جستوجوی امن و جلوگیری از دریافت محتوای نامناسب برای کودکان زیر 13 سال از آن استفاده کنند.»
وی در ادامه توضیح داد: این اقدام از طریق «های‌جک کردن» DNS دامنه google.com انجام شده است. در واقع گوگل دات کام بر روی ساب‌دامین «force safe search» ریدایرکت می‌شود. در این صورت کاربران متوجه این نمی‌شوند که این ریدایرکت انجام شده است. در واقع کاربران دامین گوگل دات کام را مشاهده می‌کنند اما در واقعیت محتوای جستوجوی امن گوگل برای ما نشان داده می‌شود.
بیدی در خصوص چگونگی استفاده از این روش در محدودسازی اینترنت افزود: «این اقدام از این بابت خطرناک می‌شود که با همین شیوه می‌توان در خیلی جاهای دیگر کاربران را به سایت‌هایی هدایت کرد که خودشان متوجه نشوند. برای مثال ممکن است برای این استفاده شود که وقتی ما بر روی گوگل دات کام تایپ می‌کنیم سایت ذره بین برای ما آورده شود در حالی که چیزی که تایپ کرده‌ایم، گوگل دات کام بوده است.»
بیدی می‌افزاید: «از این خطرناک‌تر هم این است که با این اقدام کسانی می‌توانند در لایه‌های امنیتی به زیر ساخت شبکه نفوذ کنند و بتوانند فیشینگ‌هایی در سطح ملی انجام دهند.»
گفتنی است که این اقدام یعنی «های جک کردن» یک DNS و بردن کاربر به یک سایت دیگر که در این مورد مربوط به جستوجوی امن کودکان است، هنگامی که در مقیاس کشوری صورت گیرد، از نظر قوانین بین‌المللی مجرمانه محسوب می‌شود.
بیدی: محدودیت در محتوا فقط شامل برهنگی نیست
بیدی در بین صحبت‌هایش از حذف انواع محتوا با این اقدام گفت: «تمام انواع محتواهایی که از نظر استانداردهای بین‌المللی برای کودکان زیر سیزده نامناسب است از نتایج جستوجو حذف خواهد شد و این محدود به صحنه‌های برهنگی نیست.»
بیدی درباره محدودیت‌های ناشی از فعال شدن جست و جوی امن گوگل می‌گوید: «این محدودیت شامل تصاویر پزشکی و سلامت که شامل برهنگی هستند، محتواهای روانشناسی که نامناسب برای کودکان است و حتی فیلم‌های سینمایی مثبت سیزده و در نهایت ویدیوهایی که صحنه‌های خشونت آمیز دارند مثل ویدیوهای اعتراضات خیابانی یا کشتار و اعدام و این موضوعات نیز حذف خواهند شد.»
وی در ادامه می‌افزاید: «این اتفاق قطعا برای کودکان زیر سیزده سال مناسب است؛ اما برای یک روزنامه‌نگار که به دنبال منابع درست خبر در دنیا و ایران است، این اقدام یک محدودیت جدی است.»
افت جایگاه ایران در رتبه بندی‌های جهانی اینترنت با فعال شدن جستوجوی امن گوگل
در ادامه این گفت‌وگو از حامد بیدی در خصوص سرنوشت جایگاه ایران در رتبه بندی‌های جهانی در خصوص اینترنت پرسیدیم: «این اقدام همچنین بر روی رتبه‌بندی جایگاه ایران در رتبه‌بندی‌های اینترنتی نیز تاثیر خواهد گذاشت زیرا که بسیاری از وبسایت‌های فروشگاهی یا وبسایت‌هایی که محتوای پزشکی تولید می‌کنند و محصولات و خدماتشان مناسب کودکان نیست، عملا از نتایج جستوجو حذف می‌شوند و این موضوع منجر به کاهش تعداد بازدید و تبعا در پی آن افت رتبه در مقابل رقبا خواهد بود.»
یکی از نگرانی‌ها استفاده از این قابلیت برای محتواهای سیاسی است.
بیدی در ادامه به مشکلات جدی‌تر این اقدام اشاره کرد و گفت: «یکی از نگرانی‌ها این است که اگر اقدام کنندگان این عمل بخواهند از این قابلیت گوگل استفاده کنند و نتایج نامطلوب خود را چه از نظر سیاسی و اجتماعی و یا موضوعات دیگر به عنوان محتوای نامناسب به گوگل گزارش کنند، در این صورت این محتوا به طور کلی از نتایج جستوجوی کودکان حذف خواهد شد؛ این اقدام یک سوء‌استفاده از ساز و کاری است که برای کودکان در نظر گرفته شده است.»
فعال شدن جستوجوی امن گوگل یک بخش دیگر از پازل صیانت از اینترنت است
بیدی در ادامه در خصوص ارتباط این اقدام و طرح صیانت مجلس توضیح داد: «به طور خاص خود طرح صیانت یک بخشی از پازل صیانت گری از فضای اینترنت بود که توسط نماینده‌های تند رو در مجلس در حال پیگیری بود و باید گفت که رویکرد صیانت گری بحثی گسترده‌تر از طرح صیانتی است که در مجلس پیگیری می‌شد. خود طرح صیانت در مجلس مسکوت گذاشته شده است اما مصوبات صیانت گری که توسط شورای عالی فضای مجازی به تصویب می‌رسد همچنان ادامه دارد و اجرا می‌شود و اتفاقی که اکنون افتاده است، ربط مستقیمی به طرح صیانت در مجلس ندارد اما ادامه همان رویکرد محسوب می‌شود. در واقع تمام اختلالات موجود در اینترنت ذیل مصوبات شورای عالی فضای مجازی و به عنوان صیانت از فضای مجازی اتفاق می افتد.»
بیدی: در آینده فیلترشکن‌ها هم از کار خواهند افتاد
بحث مهم دیگر، گسترش استفاده از فیلتر شکن‌ها است که در این خصوص بیدی توضیح داد: «این تصمیمات باعث استفاده گسترده‌تر از فیلترشکن‌ها می‌شود. این استفاده امروزه به حدی شده که اتفاقا کودکان مهارت بیشتری در استفاده از فیلتر شکن‌ها پیدا کرده‌اند. بر خلاف تمام دنیا، اینجا کودکان و نوجوانان هستند که به والدین خود چگونگی استفاده از وی پی ان ها را آموزش می‌دهند.
این محدودیت ها و استفاده گسترده‌تر از فیلتر شکن‌ها باعث می شود که اتفاقا ما کودکان را بیشتر در معرض محتواهای نامناسب جنسی و خشونت آمیز قرار دهیم و همچنین میلیون‌ها اپلیکیشین مخرب نیز از این طریق روی گوشی‌های مختلف نصب خواهد شد و این از نظر امنیتی، فاجعه گسترده‌ای رقم خواهد زد.»
بیدی ادامه داد: «از طرفی دیگر بخش عمده‌ای از پهنای باندی که می‌تواند در داخل کشور تولید و مصرف شود توسط فیلتر شکن‌ها تماما به خارج از کشور می‌رود و برمی‌گردد که این اتفاق نیز از نظر امنیتی و ارزی فاجعه آمیز خواهد بود.»
او می‌افزاید: «همه این موارد نشان دهنده تبعات فاجعه بار فیلترینگ است که هیچ کس هم پاسخگوی آن نیست. البته که ما در چند روز گذشته شاهد یک سری اختلالاتی در زیر ساخت اینترنت ایران بودیم که همه اینها نشان دهنده این است که در نهایت همه فیلتر شکن‌ها نیز از کار خواهند افتاد.»
گفتنی است که هدف نهایی تمامی این فیلترینگ‌ها، محدودسازی اینترنت تا حد ممکن در ایران است تا بتوانند مسئله فیلترشکن‌ها را هم با ساز و کارهای پیچیده و پیشرفته در نهایت حل کنند و در نهایت آن اینترنت پاکی که مد نظر دارند را بسازند.
تمام اقدامات دولت در خصوص محدود سازی اینترنت کاملا مشهود است اما با توجه به گفته‌های کارشناسان برخی از این محدودسازی‌ها باعث ایجاد حفره‌های امنیتی در زیرساخت‌های اینترنتی در ایران می‌شود. شاید پر بیراه هم نباشد که حملات نسبتا گسترده سایبری روزهای اخیر را با این محدودسازی‌ها مرتبط بدانیم.
