در پی تازه‌ترین ادعای عجیب وزیر ارتباطات، وبسایت زومیت گزارشی منتشر کرد با عنوان «افزایش نسبت ترافیک داخل به خارج؛ ادعایی که با اعداد نمی‌خواند». در این گزارش من توضیح دادم که چطور آقای وزیر واقعیت را وارونه جلوه داده است. بخش‌هایی از این گزارش را اینجا بازنشر می‌کنم:
عیسی زارع‌پور روز سه‌شنبه ۲۴ آبان در پاسخ به سؤال نمایندگان به‌عنوان یکی از نشانه‌های اعتماد مردم، از برعکس شدن نسبت ترافیک داخل به خارج گفت و اعلام کرد اگر قبلا این نسبت ۳۰ به ۷۰ بود، الان ۶۰ به ۴۰ شده است: «برای اولین بار ترافیک تولید داخل بیش از دو برابر شده و این نشان می‌دهد که مردم اعتماد کردند و در ادامه مسیر این تداوم خواهد داشت.» در این خبر میزان ترافیک داخلی عنوان نشد و معلوم نیست معیار سنجش رشد ترافیک داخلی به نسبت ترافیک خارجی چیست. کارشناسان می‌گویند این نسبت در شرایطی که پلتفرم‌های مورد استفاده مسدود شده و حجم ورودی ترافیک اینترنت بینالملل کاهش پیدا کرده اهمیتی ندارد.
براساس اخباری که به زومیت رسیده ترافیک ورودی اینترنت بینالملل به نسبت دو ماه قبل از ۶ ترابیت بر ثانیه به ۲.۵ ترابیت بر ثانیه رسیده است. در نظر گرفتن همین مسئله، به کلی محاسبات را تغییر می‌دهد.
ترافیک ورودی اینترنت بینالملل از ۶ ترابیت بر ثانیه به ۲/۵ ترابیت بر ثانیه رسیده که باعث می‌شود تناسب بین ترافیک داخلی و خارجی تغییر کند.
وزیر در شرایطی این افزایش ترافیک داخل را اعلام کرده که دسترسی به اینترنت بینالملل مدام دشوارتر می‌شود، شرایطی که در آن بسیاری از شبکه‌های پرمخاطب خارجی که عمده‌ی حجم ترافیک مصرفی کاربران را به خود اختصاص داده بودند فیلتر شده‌اند و در ۲ ماه گذشته در زمان‌های مشخصی اینترنت بینالملل قطع بود و مناطقی از کشور همچنان در ساعاتی فقط به شبکه ملی اطلاعات متصل هستند. این شرایط به گفته‌ی حامد بیدی کارشناس حوزه فناوری باعث می‌شود سهم ۷۰ درصدی ترافیک بینالملل کم شود و وقتی نسبت بگیریم به نظر برسد که ترافیک داخلی بیشتر شده است: «وقتی بدون اینکه به اندازه کل پهنای باند مصرفی اشاره کنیم درصد می‌گوییم، گمراه‌کننده است. با کم شدن ترافیک خارجی، نسبت ترافیک داخلی بیشتر می‌شود. درحالی‌که با شرایط فعلی آن ۶۰ درصد ترافیک داخلی که به آن افتخار می‌کنند بسیار کمتر از پهنای باند بینالملل است که قبلا مصرف می‌شد. چه بسا پهنای باند مصرفی داخلی تغییر نکرده باشد ولی وقتی آن طرف را کم می‌کنید تناسب بهم می‌ریزد.» به گفته‌ی او به همین دلیل تعمداً به اندازه‌ی کل پهنای باند مصرفی اشاره نشد که نتوانیم قضاوت کنیم و مشکل از ابتدا با مجموعه‌ی دولت، وزارت ارتباطات و حکمرانی اینترنت عدم شفافیت بود:
«هیچ وقت شفاف اعلام نمی‌شود که پهنای باند مصرفی داخل و خارج چقدر است. ما ازطریق غیررسمی اطلاع پیدا کردیم که ترافیک اینترنت بینالملل یک سوم شده است. اگر این واقعیت داشته باشد که با توجه به فیلترینگ و قطعی دور از ذهن نیست، آن ۷۰ درصد ترافیک خارجی را یک سوم کنید طبعاً نسبت ترافیک داخلی زیاد می‌شود و نسبت به هم می‌خورد. درواقع نسبت‌اش زیاد شده اما عددش زیاد نشده. کاهش پهنای باند مصرفی یعنی اندازه‌ی اینترنت ایران کوچک شده و در این شرایط اگر اندازه ترافیک داخلی بیشتر از خارجی باشد هم اهمیتی ندارد.»
دلیل دیگری که به نظر بیدی باعث می‌شود تصور شود ترافیک داخلی افزایش پیدا کرده، استفاده‌ی مردم از VPN های داخلی است. این VPNها اول به سرور داخلی وصل و از آن طریق به سرور خارجی وصل شده و به همین دلیل روی ترافیک داخلی حساب می‌شود. در این شیوه فرد با دو مرحله به اینترنت جهانی وصل می‌شود و مثلاً اینستاگرام را باز می‌کند ولی در محاسبات، این جزو ترافیک داخلی به حساب می‌آید.
پیگیری‌های زومیت از وزارتخانه برای اعلام رسمی ارقام ترافیک داخلی و بینالملل پیش و پس از شدت گرفتن محدودیت‌ها به نتیجه نرسید. زومیت از روابط عمومی وزارت ارتباطات خواسته بود که نسبت ترافیک مصرفی داخل به خارج و نحوه محاسبات خود را برای به دست آوردن عدد ۶۰ به ۴۰ دراختیار ما بگذارند. پیگیری‌های چند روزه خبرنگار ما به نتیجه نرسید و این در حالی است که علی‌القاعده باید این محاسبات موجود باشد چراکه وزیر براساس آن در مجلس سخن گفته بود.
در عین حال بیدی می‌گوید حتی اگر هم اعلام شود اعتماد و اطمینانی به آن وجود ندارد: «در همین شرایط وزیر می‌گوید میلیون‌ها کسب‌و‌کار روی پلتفرم‌های داخلی فعالیت می‌کنند، درحالی‌که بالاترین نرخی که از کسب‌وکارها روی اینستاگرام تخمین زده می‌شد ۶۰۰-۷۰۰ هزار تا بود.»
زیست دیجیتال به اجبار در پلتفرم‌های داخلی شکل نمی‌گیرد
بسیاری از مردم در این دو ماه به VPN دسترسی نداشتند یا VPNها به سرعت از کار می‌افتادند و دسترسی‌ها به شبکه‌های اجتماعی خارجی قطع بود. خیلی‌ها مجبور شدند برای کارهای ضروری مثل فرستادن یک فایل از پلتفرم‌های داخلی استفاده کنند یا سازمان‌ها، دانشگاه‌ها و مدرسه‌ها مردم را مجبور به نصب و استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی کردند درنتیجه حضور مردم به اجبار در این پلتفرم‌ها بیشتر شد. هرچند آمارهایی که از نصب و استفاده از این پلتفرم‌ها داده شده تأیید نشده‌‌اند و با محاسبات نمی‌خوانند. حضور اجباری مردم در این پلتفرم‌ها به گفته‌ی بیدی باعث نمی‌شود زیست دیجیتال در این فضا شکل بگیرد: «فضای ارگانیکی که ما در تلگرام، اینستاگرام و واتساپ داشتیم در پلتفرم‌های داخلی شکل نمی‌گیرد و بعید است اثری در حد این اعدادی که اعلام می‌شود داشته باشد. مثلاً فکر می‌کنم ۳۵ میلیون کاربر روی پیام‌رسان داخلی دور از واقعیت است. تعداد نصب این ابزارها هم مهم نیستند چون کار و زندگی مردم آنجا پیش نمی‌رود. خوشبینانه‌ترین تحلیل این است که اعلام‌کنندگان این اعداد در یک حباب فیلتری قرار دارند که هم‌فکرهای خودشان آنجا هستند و تصور می‌کنند همه‌ی مردم به پلتفرم‌های داخلی آمده‌اند و اعتماد کرده‌اند. درحالی‌که مردم به هر شیوه‌ای سعی می‌کنند VPN فراهم کنند و به شبکه‌های اجتماعی خارجی بروند و این از میزان بازنشر محتوا و میزان لایک‌ها در این شبکه‌ها مشخص است که پس از فیلترینگ هم افت چشمگیری نداشته است.»
- متن کامل این گزارش را می‌توانید در وبسایت زومیت بخوانید.
- این گزارش در خبرگزاری خبرآنلاین نیز بازتاب داشته است.
- پیش از این در مناظره‌ای که با روح‌الله مؤمن‌نسب داشتم، درباره مصوبه شورای عالی فضای مجازی مبنی بر تغییر نسبت ترافیک داخلی به خارجی به ۷۰ به ۳۰ درصد و کاهش ۱۵ درصدی ترافیک خارجی صحبت کرده بودم که با تکذیب ایشان مواجه شده بود!
