در رویداد IT Weekend (یازدهمین جشنواره فناوری اطلاعات کشور) که ۳۰ دی‌ماه ۱۴۰۳ در دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد، درباره «فناوری‌های مدنی» (یا فناوری‌های شهروندی یا CivicTech) صحبت کردم. استارتاپ‌ها و ابزارهایی که می‌تواند جامعه مدنی را متحول کنند و نوع جدیدی از قدرت اجتماعی را ایجاد کنند. در این ارائه به این فناوری‌های مدنی ایرانی اشاره کردم: رسمیو، رسانه آزاد، اپلیکیشن مطمئن باش، سامانه نوشتاری بحران خودکشی، فکت‌یار، فکت‌نامه، رادار ابرآراوان، فرابازار، تیک نیک، کمپین حق فراموشی، پلتفرم کارزار. امیدوارم بازیگران فناوری‌های مدنی در ایران، جامعه نرم‌افزار آزاد، کارآفرینان، کنشگران اجتماعی و سایر دغدغه‌مندان درباره اهمیت فناوری‌های مدنی بیشتر بنویسند.
اینجا ویدیوی تدوین‌شده این ارائه را می‌بینید و در ادامه گزارشی را که پایگاه خبری خیرایران از این سخنرانی منتشر کرده را بازنشر می‌کنم.
آشنایی با مفهوم فناوری مدنی (Civic Tech)
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، حامد بیدی، طراح و مدیرعامل پلتفرم اجتماعی «کارزار»، در سخنرانی‌ای در دانشگاه صنعتی شریف، دربارۀ مفهوم «فناوری مدنی» (Civic Tech) به بیان دیدگاه‌های خود درباره این دسته از فناوری‌های جدید و پیشتازان آن در ایران و جهان پرداخت.
مدیرعامل پلتفرم اجتماعی «کارزار» در این سخنرانی، اندازه و ابعاد سه بخش دولتی، خصوصی و جامعه مدنی در ایران را هم‌اندازه هم ندانست و گفت: «دولت در ایران بزرگ است و بخش خصوصی در حال کوچک‌ترشدن است و جامعه مدنی، آن‌گوشه نان و ماست خود را می‌خورد و کم‌کم در حال بیرون‌افتادن است.» او علت همه مشکلات را عدم توازن در میان این سه حوزه دانست و ادامه داد: «هرچه بدبختی می‌کشیم از این عدم توازن است که راه باریک آزادی ساخته نمی‌شود.»
بیدی خود را نسبت به دستاورد‌های فناوری مدنی (Civic Tech) خوشبین معرفی کرد و با اشاره به مصداق‌های این فناوری در دنیا گفت: «در دنیا، ادبیات فناوری مدنی به صورت تصمیم‌گیری جمعی، ساماندهی گردهمایی، ارتباط با نمایندگان، ساماندهی کمپین، جمع‌آوری امضا، تأمین مالی جمعی، خدمات هشدار، گروه‌های همسایگی و… بیش از ۱۵ سال است که گسترده شده است.»
وی در ادامه سخنان خود به معرفی شماری از فناوری‌های مدنی موفق در ایران و جهان پرداخت. گروه غیر انتفاعی «Mysociety.org» اولین نمونه بود که به‌گفته طراح و مدیرعامل پلفترم اجتماعی «کارزار» از سال ۲۰۰۳ م. در انگلستان راه‌اندازی شده و متمرکز بر توانمندسازی شهروندان با فناوری‌های آنلاین است تا بتوانند اولین قدم‌های خود را برای مشارکت شهروندی بردارند. محصولات این گروه در سه دسته شفافیت، دموکراسی و جامعهسازی جای می‌گیرند و محصولات آن به حوزه مطالبه‌گری و شفافیت درباره اسناد دولتی اختصاص دارد.
پروژه «Code for America» دومین پروژه معرفی‌شده توسط بیدی است که گروهی مردم‌نهاد در ایالات متحده است که به ساختن ابزارهایی توسط جامعه کمک می‌کند تا از طریق آنها خدمات دولتی به تمام مردم را به شکل معناداری بهبود بخشد. از جمله خدمات این پروژه می‌توان به تسهیلگری در فهم گزارش‌های پیچیده دولتی برای مردم اشاره کرد که به توانمندسازی شهروندان کمک می‌کند.
«Civictech.guide» دیگر پروژه کاربردی در زمینه فناوری مدنی است که در تمام کشور‌های دنیا به دایرکتوری معرفی فناوری مدنی که اطلاعات آن به صورت جمع‌سپاری ایجاد شده است، کمک می‌کند.
نمونه‌هایی موفق از فناوری مدنی در ایران
حامد بیدی در ادامه سخنان خود به معرفی شماری از گروه‌ها و پروژه‌های مشابه در ایران پرداخت و افزود: «با وجودی‌که ترمینولوژی فناوری مدنی (Civic Tech) مطرح نشده است، اما دست‌مان خالی نیست.»
طراح و مدیرعامل پلتفرم اجتماعی «کارزار»، پروژه خود را یکی از نخستین نمونه‌های فناوری مدنی در ایران معرفی کرد و به این نکته اشاره کرد که این پروژه موفق شده است «۴۱ میلیون امضا از ۱۷ میلیون‌نفر برای ۳۵ هزار مطالبه مدنی جمع‌آوری کند.» وی ازجمله دستاورد‌های این پلتفرم را کمک به یکپارچه‌سازی جامعه عنوان کرد که گرچه برخی از کارزار‌های آن به ثمر نرسیدند، اما بسیاری از آنها اثرگذار بوده‌اند.
دومین پروژه مطرح «رسمیو» است که بیدی درباره آن سخن گفت. به گفته این فعال مدنی این پلتفرم موفق شده است «دیتا‌های روزنامه رسمی را که سایت سختی دارد و کاربردپذیر نیست قابل فهم و دسترس‌پذیر کرده است و از این‌راه به شفافیت کمک کرده است.»
«آزاد» دیگر پروژه معرفی‌شده در این سخنرانی است که به گفته بیدی با برگزاری گفت‌و‌گو‌های داغ و مناظره‌ها در یوتیوپ از پروژه‌های جذاب ایرانی به شمار می‌رود که توانسته است تا به حال یک‌میلیون نفر مخاطب دائمی ماهیانه داشته باشد. طراح و مدیرعامل پلتفرم اجتماعی «کارزار»، ازجمله دستاورد‌های این پروژه را در دسترس‌قرار دادن نوعی از تلویزیون خصوصی در ایران به شمار آورد.
«مطمئن باش» دیگر پروژه مهم از مجموعه فناوری‌های مدنی در ایران است که توسط میلاد نوری تأسیس شده و اصالت درگاه پرداخت‌های اینترنتی و لینک‌های SMS را بررسی می‌کند و مانع از کلاه‌برداری می‌شود. «طعم گیلاس» به عنوان یک سامانۀ روانشناسانۀ داوطلب‌محور، برای یاری‌رسانی به افراد در معرض خطر خودکشی دیگر فناوری مدنی‌ای بود که در این سخنرانی معرفی شد. به گفته بیدی، با جستجوی فرد در اینترنت درباره خودکشی وی به این برنامه راهنمایی می‌شود که در آن‌جا می‌تواند از خدمات مشاوره‌ای روانشناس‌ها استفاده کند تا از فکر خودکشی منصرف شود.
همچنین این فعال مدنی در پایان سخنان خود به معرفی کوتاه و فهرست‌وار شماری دیگر از فناوری‌های مدنی ایرانی ازجمله فکت‌نامه، فکت‌یار، رادار ابرآروان، فرابازار، تیک‌نیک و پروژه حق فراموش‌شدن پرداخت و گفت: «فناوری‌های مدنی، دعوت از مردم است تا توسعه داده‌های باز را طلب کند.»
وی از مردم خواست تا از بخش خصوصی، سرمایه‌گذاری خطرپذیر و مسئولیت اجتماعی شرکتی و از جامعه مدنی مشارکت جامعه نرم‌افزار آزاد، برگزاری هکاتون‌ها و نوشتن درباره فناوری‌های مدنی را انتظار داشته باشند، همچنانکه به گفته وی از دولت این توقع وجود دارد که به توسعه داده‌های باز و پذیرش فناوری‌های مدنی یاری رسانند.
دیدگاهتان را بنویسید